Je land of je leven
6 maart 2022Jaar C, 1e zondag van de Veertigdagentijd, 6 maart 2022
Deuteronomium 26, 4-10 en Lucas 4, 1-13
“Je land is je leven” is het thema van de Vastenactie dit jaar. Toen we in de vergadering van de pastoraatsgroep het thema doornamen, verspraken we ons: “Je land of je leven…”, vergelijkbaar met een overvaller die roept: “Je geld of je leven!”
Helaas is dat een gruwelijke realiteit geworden, niet ver hiervandaan in Oekraïne. Maar ook op zoveel andere plaatsen wordt het land van mensen ingepikt, afgenomen, geroofd en hebben zij geen leven meer. Wie al van generatie op generatie op dezelfde plek woont, weet hoe belangrijk die omgeving is en de mensen die er samenwonen.
Aan wie moet vluchten blijft de heimwee knagen. Zo ver van huis hopen zij ooit weer thuis te komen. Je kunt ook in jezelf ontheemd raken, door allerlei omstandigheden je levenspad niet goed kunnen vinden, verdwaald in eigen huis, verlangend naar wat ooit was of hopelijk ooit komt.
In de eerste lezing roept Mozes op om de tijd van ontheemd en vreemdeling zijn niet te vergeten en ook niet dat God zijn volk uit Egypte naar het beloofde land heeft geleidt, een land van melk en honing, een nieuw thuis.
Jezus staat aan het begin van zijn weg. In de stilte van de woestijn denkt hij na over zijn opdracht. De verleiding is groot om het leven helemaal naar je hand te zetten. Alles is te koop, zeggen ze wel eens. Maar Jezus antwoordt: “De mens leeft niet van brood alleen.” Macht is ook een gevaarlijke valkuil. Macht gaat uit van de tegenstelling tussen wij en zij. Jezus wijst erop dat er geschreven staat: “De Heer uw God zult Gij aanbidden en Hem alleen dienen.” Vanuit Gods liefde voor de wereld kan dat alleen als je die wereld en al wat en wie erop leeft respecteert. Het gaat niet om ik en jij, maar om wij.
Elk jaar presenteert de Vastenactie een hongerdoek. Dat is een oude traditie, waarbij in de sobere Vastentijd een doek werd gehangen voor het vaak rijk versierde hoogaltaar. De afbeelding van dit jaar is gemaakt door Lilian Moreno Sánchez en heeft als titel “U geeft mijn voeten de ruimte”. Het is een bewerking van een röntgenfoto van een voet, op meerdere plaatsen gebroken. De voet is van iemand die tijdens een demonstratie op Plein van de Waardigheid in Santiago de Chile onder de voet werd gelopen en door politiegeweld gewond raakte.
De ondergrond van de hongerdoek is niet maagdelijk wit. Hij is gemaakt van beddenlakens uit een ziekenhuis. De kunstenares wreef stof van het Plein van de Waardigheid en lijnolie in de lakens. Ze zitten vol grauwe vlekken en plooien. Lappen zijn aan elkaar genaaid met gouden zigzagsteken, als waren het wonden die gehecht zijn. Het lijden van Christus en het lijden van mensen wordt verzacht door de gouden draden die helen en door bloemen van bladgoud, die de kracht en schoonheid van het nieuwe leven symboliseren. De lijnen van de röntgenfoto geven de hardheid van het lijden weer, maar ook een gevoel van lichtheid. Ze lijken te dansen: “Leven is een proces dat steeds weer verder gaat – ook met gewonde voeten vertrouwen we op de kracht van solidariteit.” Zo staat in de toelichting.
Dat is wat mensen in Oekraïne op de been houdt, hen veerkracht geeft. Dat is wat ons kan bemoedigen om – misschien aarzelend – onze eerste stappen te zetten op weg naar Pasen, solidair met mensen op de vlucht, die hun land en hun leven niet zeker zijn.
PJ