Moeder

2e Pinksterdag, Maria, Moeder van de Kerk, 24 mei 2021
Genesis 3, 9-15.20, Handelingen 1, 12-14, 2, 1-4a en Johannes 19, 25-34

Als protestanten naar de katholieke kerk kijken, dan verbazen zijn zich vaak over de prominente plaats van Maria in de kerk. Je zou bijna zeggen dat ze te pas en te onpas overal bij wordt gehaald. Zij erkennen het belang van Maria als moeder van Jezus, maar zij hoeft niet opgehemeld.

Inderdaad hebben wij nogal wat Mariafeesten in onze heiligenkalender staan. Toen we in 2019 in het kader van 950 jaar kerk in Deurne een Mariaviering samenstelden, en daarin het jaar rond wilden, lukte het met gemak om bij elke maand van het jaar een Mariafeest te vinden.

Blijkbaar was dat nog niet genoeg, want paus Franciscus heeft in 2018 voor dag na Pinksteren een nieuw Mariafeest ingesteld: Maria, moeder van de kerk. Die titel had Maria al sinds het Tweede Vaticaans Concilie. Paus Paulus VI verwijst in de constitutie Lumen Gentium naar de verbondenheid met de christenen van de oosterse kerk, die de Moeder Gods al van oudsher vereren. Vele prachtige iconen inspireren hen tot gebed. De paus schrijft: “Laten alle gelovigen zich in een dringend gebed richten tot de Moeder Gods en de Moeder der mensen en haar smeken, dat zij, die met haar gebed de eerstelingen van de Kerk bijstond, nu ook in de hemel verheven boven alle heiligen en engelen, in de gemeenschap van alle heiligen een voorspraak mag zijn bij haar Zoon, opdat eindelijk alle volkenfamilies, hetzij zij christenen zijn, hetzij zij hun Verlosser nog niet kennen, in vrede en eendracht het geluk mogen hebben in één volk Gods te worden verenigd, tot glorie van de allerheiligste en onverdeelde Drie-eenheid.”

En sinds vier jaar wordt dit gevierd op Tweede Pinksterdag. In een lezing voor de Theologische Universiteit in Tilburg vindt theoloog Sjoerd Mulder (lezing Luce-studiemiddag, 17 mei 2018, Tilburg School of Catholic Theology), het een gewaagde zet van de paus om dit Mariafeest direct na Pinksteren te plaatsen. En tegelijk briljant. Maria en de heilige Geest zijn met elkaar verbonden. De evangelist Lucas vertelt hoe de engel Gabriël Maria aankondigt dat zij een kind van God zal ontvangen. De engel zegt dan: “De heilige Geest zal over je komen en de kracht van de Allerhoogste zal je als een schaduw bedekken.” Die Geest zet haar aan om ja te zeggen: “Mij geschiede naar uw woord”. De Geest leidde haar naar Golgotha. En Maria was er ook bij in de bovenzaal op Pinkstermorgen, waar de Geest over Jezus’ leerlingen en allen die erbij waren kwam. Op het raam uit de heilige Geestkerk is het prachtig afgebeeld. Allen zitten rondom de moeder. Zij is het voorbeeld, het baken. Zij bemoedigt hen en ons om te bidden en ons door de heilige Geest te laten inspireren.

Sjoerd Mulder vraagt zich dan af: “Maar mogen we het niet even over God hebben zonder Maria daar direct aan haar haren bij te slepen? (…) Hoezo moet het telkens maar weer over Maria gaan?” Maar tegelijk beseft hij: hoe zou het dan moeten?

De heilige Geest is abstract. Je kunt hem/haar niet vatten. De Geest is er wel, maar je ziet ‘m niet, vertellen we onze vormelingen, zoals de wind, je adem. Maar ons geloof is niet zweverig en de werking van de heilige Geest heel concreet. Maria is een uniek voorbeeld van wat de Geest met en in een mens kan doen. Zij zegt: “Mij geschiede naar uw woord”, terwijl ze nog niet weet wat God haar geven zal. Zij zingt haar Magnificat en prijst God voor een nieuwe wereld waarin alles anders zal zijn, waar gerechtigheid is en vrede, en kleinen groot zullen zijn. Maar terwijl Maria erover zingt, is die wereld nog niet zichtbaar is. Maria is geïnspireerd, begeesterd door de heilige Geest.

Sjoerd Mulder maakt hierbij een kanttekening. Hij zegt: “Voordat we Maria afschilderen als een volstrekt serene, passieve dienstmaagd: Maria is óók de mens die Jezus bij Kana dwingt om het feest te redden, en de mens die anderen beveelt om Jezus te gehoorzamen. Ze is ook de mens die in de stress schiet als ze haar kind kwijt is geraakt in Jeruzalem. Zo gedwee en sereen moet een geestvervulde mens er dus niet uit te zien.

Het feest van vandaag noemt Maria Moeder van de Kerk. Een moeder staat niet boven haar gezin. Ze is er onderdeel van. Zo is zij ook lid van de kerk. Zij zet zich in om het Rijk van God te realiseren. Door haar zoon alle ruimte te geven, en ook door zelf actief te worden. Zo spoedt zij zich naar haar nicht Elisabet die ook zwanger is, om haar te ondersteunen. Zij is er op de belangrijkste momenten in Jezus’ leven. Vandaag hoorden we hoe zij onder het kruis staat en Jezus haar verbindt met Johannes: Zie daar je moeder, zie daar je zoon. Maria is de nieuwe Eva, moeder van alle levenden. En wij zijn haar kinderen.

Als ik nadenk over wat een moeder zo belangrijk maakt, dan kom ik vooral uit bij twee eigenschappen. woorden: zorgen en er zijn. Ik zie nog mijn moeder altijd zorgzaam redderen ten dienste van ons gezin. Ze zorgt en is bezorgd, volgt haar kinderen, geeft ze de ruimte, stuurt af en toe bij, bemoedigt. Maar misschien nog het belangrijkste: ze is er gewoon altijd. Hoewel, zo gewoon is dat niet.

Maria is er ook altijd, liefdevol, blijmoedig, vredig, geduldig, vriendelijk, goed,
trouw, zacht, ingetogen. En dat zijn precies de vruchten van de heilige Geest.

PJ